Soạn bài: Bài 6 - Từ Hán Việt (tiếp theo)

I. SỬ DỤNG TỪ HÁN VIỆT

1. Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm

a) Sở dĩ các câu văn trong sách giáo khoa dùng các từ Hán Việt: phụ nữ, từ trần, mai táng, tử thi mà không dùng các từ: đàn bà, chết, chôn, xác chết, vì các từ Hán Việt tương đương đó mang sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tôn kính hoặc tạo sắc thái tao nhã, tránh gây cảm giác ghê sợ.

b) Các từ Hán Việt: kinh đô, yết kiến, trẫm, bệ hạ, thần tạo sắc thái cổ, phù hợp với bầu không khí xa xưa.

2. Không nên lạm dụng từ Hán Việt

a) Kì thi này con đạt loại giỏi. Con đề nghị mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng nhé!

- Kì thi này con đạt loại giỏi, mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng nhé!

b) Ngoài sân nhi đồng đang vui đùa.

- Ngoài sân trẻ em đang vui đùa.

Trong mỗi cặp câu trên đây, câu thứ hai hay hơn. Vì câu thứ nhất, việc sử dụng từ Hán Việt đã làm cho lời àn tiếng nói thiếu tự nhiên, không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.

II. LUYỆN TẬP

1. Điền từ thích hợp vào các câu

- Công cha như núi Thái Sơn,

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

- Nhà máy dệt kim Vinh mang tên Hoàng Thị Loan - thăn mẫu Chủ tịch Hồ Chí Minh.

- Tham dự buổi chiêu dãi có các ngài đại sứ và phu nhân

- Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.

- Con chim sắp chết thì tiếng kêu thương, con người sắp chết thì lời nói phải.

- Lúc lâm chung ông cụ còn dặn dò con cháu phải thương yêu nhau.

- Mọi cán bộ đều phải thực hiện lời giáo huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư.

- Con cái cần phải nghe lời dạy bảo của cha mẹ.

2. Sở dĩ người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người, tên địa lí vì từ Hán Việt mang sắc thái trang trọng.

3. Trong đoạn văn trích từ truyền thuyết Mị Châu, Trọng Thủy (sách giáo khoa), những từ Hán Việt: giảng hòa, cầu thân, hòa hiếu và cụm từ nhan sắc tuyệt trần góp phần tạo sắc thái cổ xưa.

4. Việc sử dụng từ Hán Việt (in đậm) trong những câu sau không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp, cho nên, thiếu tự nhiên:

= Em đi xa nhớ bảo vệ sức khỏe nhé!

- Đồ vật làm bằng gỗ tốt thì sử dụng được lâu dài. Còn những đồ làm bằng gỗ xấu dù làm rất cầu kì, mĩ lệ thì cũng chỉ dùng được trong một thời gian ngắn.

Có thể nên thay từ bảo vệ bằng từ giữ gìn, thay từ mĩ lệ bằng từ đẹp đẽ.