Soạn bài: Bài 10 - Danh từ (tiếp theo)

I. DANH TỪ CHUNG VÀ DANH TỪ RIÊNG

1. Đọc câu văn sau đây và điền từ vào bảng phân loại: Vua nhớ công ơn tráng sĩ, phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở làng Gióng, nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

Điền các danh từ ở câu trên vào bảng phân loại:

2. Nhận xét về cách viết danh từ riêng: Chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành danh từ riêng đều được viết hoa.

3. Nhắc lại các quy tắc viết hoa đã học:

Khi viết một danh từ riêng, ta cần viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành danh từ riêng đó. Cụ thể:

- Đối với tên người, tên đất Việt Nam, mỗi bộ phận tạo thành tên riêng là một tiếng. Do đó, ta viết chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng, ví dụ: Trần Hưng Đạo, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Thị Sáu... Cửu Long, Ba Vì, Bến Lức...

- Đối với tên người, tên đất nước, ngoài phiên âm qua âm Hán Việt ta viết hoa theo quy tắc viết hoa tên người, tên đất Việt Nam, ví dụ: Hi Lạp, Ấn Độ, Tây Ban Nha...

- Đối với tên người, tên đất nước ngoài phiên âm không qua âm Hán Việt, mỗi bộ phận tạo thành tên riêng có thể gồm nhiều tiếng. Ta viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận, đồng thời gạch nối các tiếng trong cùng một bộ phận, ví dụ: Mát-cơ-va, Vích-to Huy-gô, Tô-mát Ê-đi-sơn...

- Tên tổ chức thường là một cụm từ. Ta viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ đó, ví dụ: Quân đội Nhân dân Việt Nam, Hội cha mẹ học sinh, Nhà xuất bản Kim Đồng...

II. BÀI TẬP

1. Tìm danh từ chung và danh từ riêng trong câu đã cho:

Danh từ chung: ngày xưa, miền, đất, nước, thần, nòi, rồng, con trai, tên.

Danh từ riêng: Lạc Việt, Bắc Bộ, Long Nữ, Lạc Long Quân.

2. Các từ in đậm dưới đây có phải là danh từ riêng không? Vì sao?

a) Chim, Mây, Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Họa Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc.

- Chim, Mây, Nước, Hoa, Họa Mi là những danh từ riêng vì chúng được coi như những nhân vật trong bài viết về tiếng hót của chim Họa Mi.

b) Nàng Út bẽn lẽn dâng lên vua mâm bánh nhỏ...

Nàng được viết hoa vì là tiếng đứng ở đầu câu, nhưng đó không phải là danh từ riêng.

Út là một danh từ riêng.

c) Khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó về sau gọi là làng Cháy.

Cháy là tên làng, là một danh từ riêng.

3. Viết lại đoạn thơ cho đúng với cách viết các danh từ riêng:

Ai đi Nam Bộ

Tiền Giang, Hậu Giang

Ai vô Thành phố Hồ Chí Minh

Rực rỡ tên vàng

Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp

Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp

Nơi chôn rau cắt rốn của ta!

Ai đi Nam, Ngãi, Bình, Phú, Khánh Hòa

Ai vô Phan Rang, Phan Thiết

Ai lên Tây Nguyên, Công Turn, Đắc Lắc

Khu Nam dằng dặc khúc ruột miền Trung

Ai về với quê hương ta tha thiết Sông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng...

Ai vô đó với đồng bào, đồng chí

Nói với nửa Việt Nam yêu quý

Rằng nước ta là của chúng ta

Nước Việt Nam dân chủ, cộng hòa.