Soạn bài: Luyện nói. Bài văn giải thích một vấn đề

HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

1. Đề a : Trường em tổ chức một cuộc thi giải thích tục ngữ. Để tham dự cuộc thi đó, em hãy tìm và giải thích một câu tục ngữ mà em tâm đắc.

Gợi ý :

- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

+ Nghĩa đen : Được ăn quả (trái) thì cần nhớ đến công lao của người trồng cây.

+ Nghĩa bóng : Người được hưởng thành quả tốt đẹp cần tỏ lòng biết ơn những ai đã góp phần làm nên thành quả đó.

- Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.

Nghĩa bóng : Gần những người xấu, sống trong hoàn cảnh xấu thì cũng bị ảnh hưởng theo chiều hướng xấu. Ngược lại, gần những người tốt, sống trong hoàn cảnh tốt thì cũng dễ dàng trở nên con người có phẩm chất trong sáng, đẹp đẽ.

- Giấy rách phải giữ lấy lề.

Nghĩa bóng : Dù nghèo đói, khó khăn, con người vẫn phải giữ cho được phẩm chất trong sáng, nhân cách đẹp đẽ của mình. (Tương tự câu tục ngữ Đói cho sạch, rách cho thơm).

- Học thầy không tày học bạn.

Học những điều do thầy (cô) giáo hướng dẫn, dạy bảo là quan trọng, nhưng học ở bạn bè cũng rất cần thiết. Bởi vì bạn sẽ giúp ta biết được những điều bổ ích đôi khi không có trong bài giảng của thầy (cô) giáo.

- Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ (không ăn cỏ).

+ Nghĩa đen : Một con ngựa bị đau ốm, cả bầy ngựa trong chuồng không muốn ăn cỏ vì thương đồng loại.

+ Nghĩa bóng: Sự cảm thông, thương yêu lẫn nhau của những người trong gia đình, trong tập thể khi gặp hoạn nạn.

- Uống nước nhớ nguồn.

+ Nghĩa đen : Được uống nước, cần nhớ đến nguồn - nơi bắt đầu của dòng suối, dòng sông.

+ Nghĩa bóng: Phải có lòng biết ơn những người đã cưu mang, giúp đỡ mình (Tương tự câu Ăn quả nhớ kẻ trồng cây).

2. Đề b : Vì sao những tấn trò mà Va-ren bày ra với Phan Bội Châu lại được Nguyễn Ái Quốc gọi là những trò lố?

Gợi ý:

- Một số từ ngữ cần giải nghĩa : lố (tính từ) : không hợp với lẽ thường của người đời một cách quá đáng, đến mức đáng cười chê ; trò lố: trò bày đặt ra, không hợp với lẽ thường, đến mức đáng cười chê.

- Va-ren đã giở những trò gì ?

+ Va-ren hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu trước khi sang nhậm chức Toàn quyền Đông Dương.

+ Va-ren nói với Phan Bội Châu : "Tôi đem tự do đến cho ông đây !".

+ Va-ren khuyên Phan Bội Châu phản bội lại lí tưởng của Phan, để cộng tác với người Pháp...

Nhũng trò trên của Va-ren lố ở chỗ nào ?

+ Lời hứa của Va-ren thực chất là sự dối trá, hứa để ve vuốt, trấn an nhân dân Việt Nam đang đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu. Lời hứa này thực chất là một trò lố.

+ Sự mơn trớn, vuốt ve và lời khuyên của Va-ren đối với Phan Bội Châu cũng đều là những trò lố bịch, đáng khinh bỉ.

3. Đề c : Vì sao nhà văn Phạm Duy Tốn lại đặt nhan đề Sống chết mặc bay cho truyện ngắn của mình ?

Gợi ý :

- Sống chết mặc bay có nghĩa là : Thái độ ích kỉ, vô trách nhiệm, miễn là được lợi cho mình, kẻ khác khổ sở thua thiệt thế nào cũng mặc.

- Nhan đề Sống chết mặc bay rất phù hợp với nội dung truyện ngắn của Phạm Duy Tốn. Cụ thể, hai cảnh tượng trái ngược : người dân đang hộ đê trong trạng thái nguy kịch ; trong khi đó, tên quan đang cùng bọn nha lại ung dung chơi bài trong đình, như không có chuyện gì xảy ra. Điều đó thể hiện sự vô trách nhiệm, vô lương tâm của bọn quan lại thời đó.

4. Đề d : Em thường đọc những sách gì ? Hãy giải thích vì sao em thích đọc loại sách ấy.

Gợi ý :

- Trước hết, hãy nêu những loại sách em thường thích đọc. Sau đó, tự lí giải vì lẽ gì mà em thích đọc loại sách ấy (Ví dụ : Vì loại sách này nói đúng tâm tư của lứa tuổi em, nói về những vấn đề mà lứa tuổi em thường quan tâm đến ; Vì loại sách này cung cấp nhiều kiến thức bổ ích, giúp em mở rộng sự hiểu biết ; Vì loại sách đó là sách hành động, có nhiều pha gay cấn, hấp dẫn người đọc ; Vì loại sách này có kênh hình đẹp, có hình thức trình bày trang nhã, đẹp mắt,...).

- Có thể nói thêm : sở thích của em đúng hay sai, chấp nhận được hay không chấp nhận được (Ví dụ : Thích đọc sách có nội dung xấu, sách không phù hợp với lứa tuổi,...).