Soạn bài: Ôn tập phần tiếng Việt
I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
Ôn các khái niệm khởi ngữ, thành phần biệt lập, liên kết câu và liên kết đoạn văn, nghĩa tường minh và hàm ý trên các ngữ liệu cụ thê.
II - HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI
Phần 1. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
Bài tập 1
| Khởi ngữ | Các thành phần biệt lập |
|||
Tình thái |
Cảm thán |
Gọi - đáp |
Phụ chú |
|
Xây cái |
Dường như |
vất vả quá ! |
Thưa ông |
những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy |
Bài tập 2
HS tự viết đoạn văn giới thiệu truyện Bến quê (Nguyễn Minh Châu) có dùng khởi ngữ và thành phần tình thái. Ví dụ :
a) Bến quê - tên truyện ngắn đồng thời cũng là tên tập truyện - là một trong những tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Minh Châu thời kì đổi mới.
b) Bến quê, cái bến bình thường, quen thuộc với mỗi người ở quê Nhĩ, không ngờ lại là điều mong ước xa vời, không sao đến được đối với Nhĩ, một người đã đi "khắp các xó xỉnh" trên trái đất.
Phần 2. Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Bài tập 1, 2
Phép liên kết Từ ngữ tương ứng Lặp từ ngữ Đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng Thế Nối Đoạn a mưa - mưa đá - tiêhg lanh canh - gió nhưng, nhưng rồi, và Đoạn b cô bé cô bé - nó Đoạn c cười kháy bất bình - khinh bỉ - cười khẩy ; Pháp - Nã Phá Luân ; Mĩ - Hoa Thịnh Đốn bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa
Bài tập 3
HS tự phân tích sự liên kết câu trong đoạn văn của mình viết về truyện Bến quê (bài tập 2, phần 1).
Phần 3. Nghĩa tường minh và hàm ý
Bài tập 1
Qua câu "Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết chỗ cả rồi !", người ăn xin muốn nói: Địa ngục là nơi dành cho bọn nhà giàu - bọn người chất đầy tội lỗi ở trần gian.
Bài tập 2
a) Nam không muốn nói thẳng ý kiến chê của mình (để tránh mếch lòng bạn), do đó cố ý vi phạm phương châm quan hệ (nói chệch đề tài), và phần nào phương châm cách thức (nói mơ hồ).
b) Huệ muốn nói rằng "còn Nam và Tuấn mình vẫn chưa báo". Huệ cố ý vi phạm phương châm về lượng (nói thiếu), có lẽ Huệ không muốn báo cho Nam và Tuấn hoặc chưa kịp báo nên "lờ" đi phần chưa hoàn thành trách nhiệm của mình.