Soạn bài: Luyện từ và câu: Câu kể Ai là gì ?

I. NHẬN XÉT

1. Đọc đoạn văn đã cho.

2. Trong ba câu in nghiêng ở bài văn, những câu nào dùng để giới thiệu, câu nào dùng để nhận định về bạn Diệu Chi?

* Các câu dùng để giới thiệu:

- Đây là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta.

- Bạn Diệu Chi là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công.

* Câu dùng để nhận định:

- Bạn ấy là một họa sĩ nhỏ đấy.

3. Trong các câu trên, bộ phận nào trả lời cho câu hỏi Ai (cái gì, con gì)?; bộ phận nào trả lời cho câu hỏi là gì (là ai? là con gì?)?

Trong câu thứ nhất: Bộ phận chủ ngữ “Đây” trả lời câu hỏi “Ai?” (cái gì, con gì)?; bộ phận vị ngữ là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta trả lời câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?

Trong câu thứ hai: Bộ phận chủ ngữ Bạn Diệu Chi trả lời câu hỏi Ai? (cái gì, con gì)?; bộ phận vị ngữ là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công trả lời cho câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?

Trong câu thứ ba: Bộ phận chủ ngữ Bạn ấy trả lời câu hỏi Ai? (cái gì, con gì)?; bộ phận vị ngữ là một họa sĩ nhỏ đấy trả lời câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?

4. Kiểu câu trên khác 2 kiểu câu đã học "Ai làm gì?, Ai thế nào?" ở chỗ nào?

- Kiểu câu kể “Ai là gì?” khác với các câu “Ai làm gì?” và “Ai thế nào?” ở các điểm sau dây:

+ Về mặt ý nghĩa:

- Khi câu kể “Ai làm gì?” cho ta thấy rõ những hoạt động của các sự vật được nói tới trong chủ ngữ.

- Kiểu câu kể “Ai thế nào?” cho ta biết dược đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái của sự vật được nói tới trong chủ ngữ.

- Kiểu câu kể “Ai là gì?” lại nhằm giới thiệu hoặc nêu nhận định về một người, một vật nào dó.

+ về mặt cấu tạo: Trong kiểu câu “Ai là gì?” thường có từ “là” đứng đầu bộ phận vị ngữ.

II. LUYỆN TẬP

1. Tìm câu kể Ai là gì? trong các câu dưới đây và nêu tác dụng của nó:

a) Ví dụ a có 2 câu đều là câu kể “Ai là gì?”

- Thì ra đó là... vào việc chế tạo.

Câu kể “Ai là gì?” này có tác dụng giới thiệu về một thứ máy (máy gì? máy cộng trừ; do ai chế ra? do Pa-xcan).

- Đó chính là chiếc máy tính đầu tiên... máy tính điện tử hiện đại.

Câu kể “Ai là gì?” này cũng có tác dụng giới thiệu thêm về chiếc máy trên.

b) - Lá là lịch của cây

- Cây lại là lịch đất

- Trăng là lịch của bầu trời

- Mười ngón tay là lịch

- Lịch lại là trang sách

Các câu kể trên đây muốn nêu một nhận xét là mỗi sự vật có một thứ lịch riêng dùng để tính thời gian.

c) Câu kể: Sầu riêng là loại trái quý của miền Nam. Câu này có mục đích giới thiệu về cây sầu riêng (là đặc sản của miền nào?).

2. Dùng câu kể Ai là gì? giới thiệu về các bạn trong lớp em hoặc từng người trong ảnh chụp gia đình em.

Lời giới thiệu: Đây là ảnh chụp toàn bộ gia đình tôi. Người đàn ông đứng chính giữa là ba tôi. Người ở bên cạnh ba tôi, về phía phải là mẹ tôi. Người đứng sát mẹ tôi là chị gái của tôi. Tôi là người đứng về phía trái của ba tôi.