Soạn bài: Luyện tập sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
Cho đề bài sau : Con trâu ở làng quê Việt Nam.
1. Tìm hiểu đề
- Xác định đối tượng thuyết minh;
- Xác định thao tác thuyết minh : giới thiệu, trình bày, giải thích hay kết hợp các thao tác ?
2. Tìm hiểu đối tượng thuyết minh : về con trâu (đặc điểm, ích lợi,...), về làng quê Việt Nam (tập quán, văn hoá, đặc thù lao động sản xuất,...).
3. Tìm ý, lập dàn ý
- Em dự định sẽ trình bày những ý nào ?
- Sắp xếp các ý theo trình tự hợp lí.
4. Tham khảo văn bản thuyết minh khoa học về con trâu và tự rút ra những kiến thức cần thiết cho bài thuyết minh của mình.
Gợi ý : Lưu ý đặc điểm về giống loài, tập tính, ích lợi; chú ý ghi lại những số liệu để đưa vào bài thuyết minh của mình.
II - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Sử dụng yếu tố miêu tả trong việc giới thiệu
- Con trâu ở làng quê Việt Nam (hình ảnh con trâu trong khung cảnh đồng ruộng, thôn xóm ở làng quê Việt Nam);
- Con trâu trong công việc đồng áng, chuyên chở (cày ruộng, kéo xe,...);
- Con trâu trong một số lễ hội (lễ hội chọi trâu, đua trâu,...);
- Con trâu với tuổi thơ ở nông thôn.
Chú ý :
- Đối với những học sinh ở vùng nông thôn : chú ý quan sát, ghi chép để giới thiệu, miêu tả chính xác, tỉ mỉ.
- Đối với những học sinh không sống ở nông thôn : cần tìm hiểu qua tài liệu, tham khảo ý kiến của người lớn,... để có được tri thức cần thiết về đối tượng thuyết minh.
2. Viết một đoạn văn thuyết minh có sử dụng yếu tố miêu tả (kết hợp các biện pháp nghệ thuật cho thích hợp)
Chú ý :
- Kết hợp sử dụng các phương pháp thuyết minh : định nghĩa, liệt kê, nêu số liệu,...
- Kết hợp yếu tố miêu tả ;
- Vận dụng các biện pháp nghệ thuật : ẩn dụ, so sánh, nhân hoá,... ; có thể dẫn những câu tục ngữ, ca dao về con trâu để đoạn văn thêm sinh động, hấp dẫn.
3. Đọc văn bản Dừa sáp (SGK Ngữ văn 9, tập một, tr.30 - 31) và chú ý :
- Xác định chủ đề thuyết minh của văn bản.
- Người viết đã sử dụng yếu tố miêu tả như thế nào để giới thiệu về cây dừa sáp ? (miêu tả những gì ? tác dụng của yếu tố miêu tả ra sao ?)
- Tự rút ra kết luận về việc sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh, cách thức cũng như tác dụng của việc kết hợp này.