Soạn bài: Diễn đạt trong văn nghị luận (tiếp theo)

Xác định giọng điệu phù hợp trong văn nghị luận.

• Bài tập 1

a. Hai đoạn trích đã nêu có đõì tượng nghị luận và nội dung khác nhau:

- Đoạn 1: lên án, tố cáo tội ác của thực dân Pháp đốì với nhân dân ta.

- Đoạn 2: nhận định về giá trị tư tưởng của thơ Hàn Mặc Tử.

Tuy nhiên, hai đoạn trích này về giọng điệu có một điểm chung là khẳng định một cách hùng hồn, dứt khoát và trang nghiêm.

Còn điểm khác là:

- Đoạn 1 nhằm thể hiện thái độ căm thù trước tội ác của thực dân Pháp, tác giả dùng cách xưng hô, các câu ngắn có kết cấu cú pháp tương tự nhau.

- Đoạn 2 diễn đạt theo kiệu phản đề. Đầu tiên tác giả nêu ý kiến trái ngược rồi bác bỏ và nêu lén y kiến cùa mình. Cách diễn đạt như thế tạo được một không khí đổi trao, đôi thoại và biếu lộ sự kliẳng định mạnh mẽ dứt khoát của người Việt. Cách xưng hô cũng khác trên, ở đây xưng hô thân mật (anh).

b. Cơ sở chủ yếu tạo nên sự khác biệt về giọng điệu của lời văn trong những đoạn trích trên là:

- Đổì tượng nghị luận

- Quan hệ giữa người viết với nội dung nghị luận khác nhau

- Từ ngữ, từ xưng hô, các từ ngữ nêu nội dung đánh giá, nhận xét, cách sử dụng các kiểu câu.

• Bài tập 2

Giọng điệu của lời văn nghị luận trong đoạn 1 là giọng điệu hô hào, thúc giục. Tác giả thế hiện giọng điệu này bằng cách sử dụng câu khẳng định, dứt khoát, hô hào, thúc giục và biện pháp kết hợp nhiều kiểu câu, dùng kết hợp câu ngắn và câu dài một cách hợp lý.

Giọng điệu của lời văn nghị luận trong đoạn 2 là giọng điệu giàu cảm xúc. Tác giả thể hiện giọng điệu này bằng cách sử dụng nhiều từ ngữ cảm xúc, nhiều thành phần đồng chức năng, thành phần biệt lập (chủ ngữ)

LUYỆN TẬP

Ở đây có hai bài tập:

- Bài một yêu cầu phân tích, đánh giá cách dùng từ, đặt câu và xác định, chọn lựa giọng điệu.

Bài hai yêu cầu viết một bài văn ngắn.

Hai bài tập này dễ. IIọc sinh có thể làm được một cách dễ dàng.