Soạn bài: Tuần 21 - Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

- Đối tượng nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi rất đa dạng: có thể là giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm nói chung, có thể chỉ là một phương diện, thậm chí một khía cạnh nội dung hay nghệ thuật của tác phẩm hoặc so sánh nhiều tác phẩm, đoạn trích với nhau.

- Bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi thường có các nội dung:

+ Giới thiệu tác phẩm hoặc đoạn trích văn xuôi cần nghị luận.

+ Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật theo định hướng của đề hoặc một số khía cạnh đặc sắc nhất của tác phẩm, đoạn trích.

+ Nêu đánh giá chung và ý nghĩa của tác phẩm, đoạn trích.

(Theo SGK Ngữ văn 12, tập hai)

II - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Nghệ thuật châm biếm, đả kích ữong truyện ngắn ''Vi hành'' của Nguyễn Ái Quốc.

a) Tìm hiểu đề:

- Đề bài yêu cầu nghị luận về một khía cạnh nghệ thuật trong truyện ngắn "Vi hành" của Nguyễn Ái Quốc. Thực chất, thao tác nghị luận chính cần sử dụng trong bài là thao tác phân tích. Nghị luận về một khía cạnh nghệ thuật nhưng phải dựa trên cơ sở sự thống nhất giữa nghệ thuật và nội dung.

- Đối tượng châm biếm đả kích trong truyện là nhân vật nào? Vì sao? Biểu hiện của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm là gì (nêu dẫn chứng và phân tích)? Tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm là gì?

b) Lập dàn ý:

- Mở bài:

+ Giới thiệu về truyện ngắn "Vi hành" của Nguyễn Ái Quốc - một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật truyện ngắn của tác giả.

+ Giới thiệu sự thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm.

- Thân bài:

+ Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, mục đích của tác phẩm.

+ Tinh huống hiểu nhầm trong tác phẩm (2 lần): đôi tình nhân nhầm tác giả là Khải Định; chính quyền thực dân, bọn mật thám nhầm tác giả là Khải Định —> thực chất là mỉa mai sự vây ráp, truy lùng của đám mật thám Pháp đối với sự hoạt động cách mạng của tác giả.

+ Xây dựng chân dung nhân vật Khải Định hài hước, mỉa mai.

+ Ngôn ngữ hài hước, mỉa mai, ...

+ Đánh giá về sự tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm: lật tẩy bộ mặt đớn hèn, bù nhìn, tay sai của Khải Định và bản chất xấu xa của bè lũ thực dân Pháp.

- Kết bài: Khẳng định thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm và giá trị của tác phẩm.