Soạn bài: Viết bài làm văn số 1: Nghị luận xã hội

ĐỀ: Bình luận câu tục ngữ:

Lá lành đùm lá rách

TÌM HIỂU ĐỀ

1. Thể loại: Bình luận một vấn đề hoàn toàn đúng.

2. Nội dung: Con người sổng với nhau phải biết thương yêu, đùm bọc, đỡ đần lẫn nhau.

3. Tư liệu: Thực tế đời sông và lịch sử.

DÀN Ý

1. Mở bài

Đoàn kết, tương thân tương ái là một tình cảm đặc biệt nổi bật trong nhân sinh quan của người xưa. Bởi vậy trong kho tàng tục ngữ ca dao của dân tộc còn có những câu: “Nhiễu điều phủ lấy giá gương, Người trong một nước thì thương nhau cùng”, “Một con ngựa đau, cả tàụ bỏ cỏ” hoặc “Thương người như thể thương thân”. Cũng có câu ngắn gọn hơn, đầy hình tượng hơn như:

Lá lành đùm lá rách.

Đó là một bài học vế đạo lí làm người thể hiện rõ nét mối quan hệ tình cảm đậm đà trong xã hội ta ngày xưa.

2. Thân bài

a) Giải thích câu tục ngữ:

- Nghĩa đen: Dùng lá cây để gói hàng, nếu lá bị rách, người ta lấy tấm lá lành bọc thêm bên ngoài.

- Nghĩa bóng: Lá lành, lá rách: con người lúc yên ổn, thuận lợi, và lúc khó khăn, thất thế, sa cơ.

Câu tục ngữ khuyên ta nên biết giúp đỡ, đùm bọc những người gặp cảnh cùng khốn gieo neo.

b) Đánh giá vấn đề

- Ồng cha ta nhắc nhở cháu con đừng thờ ơ, ghẻ lạnh trước khổ đau, sự thiếu may mắn của người khác, mà trái lại, phải hết lòng đùm bọc, nâng đỡ người sa cơ, lỡ vận giúp họ qua bước khốn cùng, thể hiện cao đẹp trong mối quan hệ người với người. Giữa dòng đời, hoàn cảnh con người luôn biến đổi thăng trầm. Do dó, cần hiểu biết nhau với tinh thần tương thân tương ái, tạo tình đoàn kết, tránh chia rẽ, xung đột.

- Lòng nhân ái là một đức tính mà mỗi con người đều cần phải có để làm nền móng xây dựng một xã hội tốt đẹp, công bằng, bác ái. Quay lưng hay ngoảnh mặt trước nỗi đau của người khác là ích kỉ, vô nhân.

- Đặc biệt trong hoàn cảnh đất nước hiện nay nhiều khó khăn, gian khổ, hơn lúc nào hết “lá lành” phải nên “đùm lá rách”. Đó là việc làm rất cần thiết, là ý thức tự giác của mỗi người chúng ta.

c) Mở rộng, bổ sung thêm vấn đề

- Truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái “lá lành đùm lá rách” là truyền thống cao quý về đạo lí làm người của dân tộc ta. Chính truyền thống này đã là cơ sở tạo nên sức mạnh đoàn kết để bao đời nay, dân tộc ta chiến thắng thù trong giặc ngoài, giữ yên ổn vững bền đất nước.

- Lòng nhân ái này phải xuất phát từ tình cảm chân thành, thấu hiểu, cảm thông giữa người với người chứ không phải lối ban ơn trịch thượng.

- Người được đùm bọc, đỡ đần cũng phải biết vươn lên chớ không được ỷ lại sống vào lòng nhân ái của kẻ khác để mình trở thành thụ động và biếng nhác.

3. Kết bài

Nhấn mạnh ý nghĩa và giá trị của câu tục ngữ trong đời sống thực tế hiện nay.

Liên hệ bản thân: cần có lòng nhân ái, ý thức đoàn kết tương thân tương trợ. Tuy nhiên cũng phải cương quyết chống lại tư tưởng trông chờ ỷ lại. Cần đề cao, khuyến khích tinh thẩn tự lực cánh sinh.

BÀI THAM KHẢO

Thực tế lịch sử đã cho thấy trong bốn ngàn năm sống còn trên dải đất bên bờ biển Đông đầy sóng gió này, dân tộc Việt Nam chúng ta đã từng gánh chịu biết bao thiên tai, dịch họa vô cùng ác liệt. Phép lạ nào đã giúp tổ tiên chúng ta vượt qua được mọi khó khăn, điêu đứng ấy đế đứng vững cùng bè bạn, năm châu? 'Phải chăng là nhờ ở sức mạnh của tinh thần đoàn kết, tương trợ lần nhau. Nhân dân ta đã thực hiện đúng như câu tục ngữ mà từ bao đời nay cha ông ta đã truyền đời: “Lá lành đùm lá rách”.

Nội dung chứa đựng trong câu ấy có thể xem như một bài học về đạo lí làm người, đồng thời phản ánh mối quan hệ tình cảm đậm đà trong xã hội ta ngày trước.

Đọc câu tục ngữ ấy lên, chúng ta hình dung được ngay một hiện tượng rất bình thường trong sinh hoạt hằng ngày của nhân dân ta. Đó là dùng lá cây - lá chuối chẳng hạn - để gói hàng. Nếu lá bị rách, người ta sẽ lấy một tâm lá khác lành lặn bọc lại bên ngoài cho thêm chắc chắn.

Đó chính là nghĩa đen, nghĩa thực của câu tục ngữ. Thế nhưng, về mặt nghĩa bóng thì sao? Hình ảnh “lá lành” “lá rách” ở đây tượng trưng cho con người trong những hoàn cảnh riêng khác nhau. “Lá lành” ý chỉ con người lúc yên ổn, thuận lợi, cuộc sống xuôi chèo, mát mái. Trái lại “lá rách” ý chỉ con người lúc khó khăn, sa cơ lỡ vận. Bằng lô'i nói tượng trưng, dùng hình ảnh cụ thể và giản dị ấy, câu tục ngữ ngụ ý khuyên chúng ta nên biết chia sẻ, giúp đỡ; thông cảm, xót thương những người bị rơi vào cảnh ngộ cùng quẫn, gieo neo.

Với nội dung vừa nói, câu tục ngữ trên đã biểu hiện mối quan hệ tình cảm tốt đẹp, đậm đà của nhân dân ta từ xưa trong xã hội. Thật vậy, đoàn kết tương thân tương ái vôn là một truyền thôìig tót đẹp của dân tộc ta. Ngoài câu tục ngữ trên, người xưa còn truyền đời các câu: “Chị ngã em nâng”. “Nhiễu điều phủ lẩy giá gương, Người trong một nước thì thương nhau cùng. “Bầu ơi! Thương lấy bí cùng. Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”... Các câu trên đều khuyên nhủ ta: Hễ là đồng bào thì nên đoàn kết, hợp tác, chặt chẽ với nhau trong tinh thần tương thân tương ái, không nên thờ ơ, ngoảnh mặt, quay lưng trước nỗi bâ't hạnh của người khác mà trái lại phải luôn luôn quan tâm giúp đỡ, đùm bọc, chở che người khó khăn, that thế. Những người giàu có nên thương yêu giúp đỡ cho những người nghèo khổ nhất là trong những khi họ gặp hoạn nạn, tai ương như lụt lội, cháy nhà, bệnh tật... Những người có địa vị to, trách nhiệm lớn nên tạo điều kiện, giúp đỡ quần chúng được sống một đời no ấm, hạnh phúc. Đúng như tinh thần của người xưa đã từng khuyên dạy:

Thấy ai đói rét thì thương

Rét thường cho mặc, đói thường cho ăn.

Trong đời sống xã hội, hoàn cảnh con người dễ thay đổi thâ't thường, khi thành công khi thất bại. Có cái tính “thương người như thể thương thân” ây, thì cuộc sông xã hội mới tránh được mầm mông chia rẽ, xung đột, xây dựng được tình đoàn kết, tương thân, tương ái. Điều đó đủ cho thây lòng nhân ái hay tình cảm nhân đạo chính là một phẩm chất tô't đẹp mà mỗi cá nhân cần phải có để lấy đó làm nền tảng xây dựng nên một xã hội bình đẳng, thân ái. Cũng phải thấy rằng thờ ơ trước nỗi đau bất hạnh của kẻ khác là một thói xấu, một thái độ ích kỉ, vô lương tâm.

Trong đời sống còn nhiều khó khăn của công cuộc xây dựng đất nước hiện nay, hơn lúc nào hết, lòng nhân ái, tình cảm thương yêu, đùm bọc lẫn nhau ấy phải được nâng lên thành ý thức tự giác ở mỗi con người chúng ta.< /> Câu tục ngữ này đã truyền tiếp bao đời nay đủ để khẳng định truyền thống cao quý trong đạo lí làm người của dân tộc ta. Chính nhờ sự đoàn kết keo sơn, tinh thần tương thân tương ái đậm đà nên trải qua bao cuộc xâm lược dã man, nhân dân ta vẫn bảo vệ được nền độc lập, bảo vệ được sự sôìig còn, vững mạnh cho đến ngày nay.< /> Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải nhận định, đánh giá đúng tinh thần của câu tục ngữ này “Lá lànli đùm lá rách” nghĩa là người khỏe mạnh, bình yên phải giúp đỡ người yếu đuối, khó khăn là một bổn phận cần thiết nhưng phải không được xuất phát từ động cơ cá nhàn tháp hèn và cũng không phải là hành động ban ơn trịch thượng kiểu bô' thí mà nhất thiết phải bắt nguồn từ lòng nhân ái hay tình cảm nhân đạo mà chúng ta vừa phân tích ở trên. Cả người được giúp đỡ cũng vậy, không nên ỷ lại, hoàn toàn sồng nhờ vào tình thương xót của người khác để trở nên thụ động, biếng lười. Họ phải vươn lên xứng đáng để làm nên mối quan hệ bình đẳng, thân ái với người khác.

Tóm lại, tình yêu thương, đùm bọc nhau là một truyền thống đẹp đẽ về đạo lí làm người đã được dân tộc ta giữ vững và phát huy truyền lại nhiều thế hệ trải qua các giai đoạn lịch sử của đất nước nhất là trong khó khăn, hoạn nạn, địch họa, thiên tai...

Ngày nay, truyền thống ấy cần được kế thừa và phát huy mạnh mẽ hơn nữa. Mỗi người chúng ta phải có ý thức đoàn kết tương ái, tương thân, tương trợ trong sinh hoạt, học tập và sẵn sàng tích cực tham gia các công tác cứu trợ xã hội. Tuy nhiên, hơn ai hết, thanh niên chúng ta cần đề cao tinh thần tự lực cánh sinh, chống tư tưởng ỷ lại.