Soạn bài: Tuần 3 - Văn bản (tiếp theo)

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

1. Tìm hiểu đặc điểm của văn bản qua đoạn trích sau (SGK tr. 37):

Giữa cơ thể và môi trường có anh hưởng qua lại với nhau. Môi trường có ảnh hưởng tới mọi đặc tính của cơ thể. Chỉ cần so sánh những lá mọc trong các môi trường khác nhau là thấy rỗ điều đó. Để thực hiện những nhiệm vụ thứ yếu hoặc do anh hương của môi trường, lá mọc trong không khí có thể hiến thành tua cuốn như ở cây đậu Hà Lan, hay tua móc có gai hám vào trụ leo như ở cây mây. Ở những miền khô ráo, lá có thể hiến thành gai giảm hớt sự thoát hơi nước như ở cây xương rồng hay dày lên và chứa nhiều nước như ở cây lá hỏng.

(Dẫn theo Tiếng Việt thực hành, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1997)

a) Có thể coi đoạn văn như một văn bản nhỏ bởi:

- Nó có một chủ đề thống nhất. Chủ đề ấy tập trung ở câu văn mở đầu: giữa cơ thể và môi trường có ảnh hưởng qua lại với nhau.

- Các câu tiếp theo của đoạn văn khai triển ý của chủ đề. Các câu này trình bày những dẫn chứng cụ thể về quan hệ của lá cây với môi trường trong việc duy trì sức sống của cây. Cụ thể: câu thứ 2 giải thích câu 1; câu 3-4-5 giải thích và chứng minh câu 2.

b) Có thể đặt tiêu đề cho văn bản là: Cơ thể và môi trường hoặc Sự ảnh hưởng của môi trường đến cơ thể sống,...

2. Sắp xếp các câu thành văn bản:

Tháng 10 năm 1954, các cơ quan trung ương của Đảng và Chính phủ rời Chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội. Nhân sự kiện thời sự có tính lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác hài thơ “Việt Bắc". Phần đầu hài thơ tái hiện một giai đoạn gian khổ, vẻ vang của cách mạng và kháng chiến ở chiến khu Việt Bắc nay đã trở thành những kỉ niệm sâu nặng trong lòng người. Phần sau nói lên sự gắn bó giữa miền ngược và miền xuôi trong một viễn cảnh hoà bình tươi sáng của đất nước và kết thúc bằng lời ngợi ca công ơn của Bác Hồ, của Đảng đối với dân tộc. “Việt Bắc ” là một đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là một tác phẩm xuất sắc của văn học Việt Nam thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

Có thể đặt cho văn bản trên tiêu đề là: Hoàn cảnh ra đời bài thơ “Việt Bắc”, hoặc Giới thiệu bài thơ “Việt Bắc"

3. Viết tiếp câu để hoàn thành văn bản:

Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị huỷ hoại ngày càng nghiêm trọng. Hằng năm có hàng triệu tấn rác thải không phân huỷ bị vứt bừa bi khắp nơi làm tắc cống rãnh và giết chết các loài sinh vật. Những cánh rừng ở đầu nguồn cũng dần vắng bóng khiến cho nạn lũ lụt, lở đất ngày càng hoành hành dữ dội hơn. Ở trên cao, bầu không khí của chúng ta cũng chịu chung số phận. Khí thải từ các nhà máy, các khu công nghiệp xả ra quá mức làm cho tấm lá chắn bảo vệ trái đất của chúng ta (tầng ôzôn) cũng đứng trước nguy cơ không còn giá trị.

- Có thể đặt tên cho văn bản là: Chúng ta đang huỷ hoại cuộc sống của chính mình.

4. Xác định những nội dung của một Đơn xin phép nghỉ học:

Viết Đơn xin phép nghỉ học chính là làm một văn bản. Để tạo lập văn bản này, cần xác định được các nội dung sau:

- Đơn thường gửi cho giáo viên chủ nhiệm lớp (hoặc có thể cho Ban Giám hiệu nhà trường nếu thời gian nghỉ học quá đài). Người viết đơn thường là học sinh hoặc sinh viên.

- Mục đích của việc viết đơn là: thông báo việc nghi học và xin phép được nghỉ học.

- Nội dung cơ bản của đơn thường có:

+ Tên họ của người viết đơn.

+ Nêu lí do nghỉ học.

+ Thời gian xin nghỉ học (bao lâu?)

+ Lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tập trong thời gian nghỉ học.

- Kết cấu của đơn (xem mẫu ở dưới):

(1) Quốc hiệu, tiêu ngữ.

(2) Ngày, tháng, năm viết đơn.

(3) Tên đơn.

(4) Họ tên, địa chỉ người nhận.

(5) Họ tên, địa chí lớp của người viết đơn.

(6) Nội dung đơn (lí do nghỉ học, thời gian xin nghỉ, lời hứa).

(7) Kí và ghi rõ họ tên.

Viết một lá đơn:

CỘNG HOÀ X HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Ngày 16 tháng 4 năm 2006

ĐƠN XIN NGHỈ HỌC

Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp 10 Al, Trường THPT Hoàng Diệu.

Tên em là : Nguyễn Quang Vinh, học sinh lớp 10 Al.

Em xin trình bày với cô một việc như sau: Hôm nay, thứ 2 ngày 16 tháng 4 nm 2006, em bị cảm không thể đi học được. Em làm đơn này, kính xin cô cho em nghỉ buổi học hôm nay. Em xin hứa sẽ thực hiện việc chép bài, học bài nghiêm túc và đầy đủ.

Học sinh

Nguyên Quang Vinh

Viết bình luận