Soạn bài: Luyện từ và câu: Giữ phép lịch sự khi bày tỏ yêu cầu, đề nghị

I. NHẬN XÉT

1. Đọc mẩu chuyện đã cho.

2. Tìm các câu nêu yêu cầu, đề nghị trong đó.

Các câu nêu yêu cầu, đề nghị trong mẩu chuyện trên là:

- Bơm cho cái bánh trước. Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi.

- Vậy cho mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy.

- Bác ơi, cho cháu mượn cái bơm nhé. Chiều nay, cháu đi học về, bác coi giùm cháu nghe, hổng biết sao nó cứ xì hơi hoài.

3. Nhận xét về cách nêu yêu cầu, đề nghị của hai bạn.

a) Cách nêu yêu cầu, đề nghị của Hùng: Nói trống không, tỏ vẻ xấc xược, thiếu lễ độ, thiếu lịch sự, thiếu tôn trọng người khác, không biết kính trọng người lớn hơn mình.

b) Cách nêu yêu cầu, đề nghị của Hoa: lễ phép, lịch sự.

4. Theo em, như thế nào là lịch sự khi yêu cầu, đề nghị?

Sự lịch sự khi nói lời yêu cầu, đề nghị thể hiện ở chỗ:

- Nói năng phải có lễ độ.

- Cách xưng hô với người mình yêu cầu phải phù hợp.

- Trong lời yêu cầu không thể thiếu các từ “làm ơn, giùm, giúp”.

II. LUYỆN TẬP

1. Khi mượn bạn cái bút, em có thể chọn cách nào?

Có thể chọn cách b hoặc c.

2. Khi muốn hỏi giờ một người lớn, em chọn cách nói nào?

Có thể chọn một trong ba cách b, c, d.

3. So sánh từng cặp câu khiến dưới đây về tính lịch sự.

a) Câu "Lan ơi, cho tớ về với!" là câu nói lịch sự vì nó thể hiện cách xưng hô phù hợp, thân mật.

Câu "Cho đi nhờ một cái" là câu nói rất thiếu lịch sự, vì nói như ra lệnh, lại nói trống không, thiếu từ xưng hô.

b) Câu "Chiều nay, chị đón em nhé!" là câu khiến có tính lịch sự thể hiện rõ sự khiêm tốn, lễ độ của người yêu cầu.

Câu "Chiều nay, chị phải đón em nhé!" là câu thiếu lịch sự vì đã nói như ra lệnh, không phù hợp lời đề nghị của người dưới.

c) Câu "Theo tớ, cậu không nên nói như thế!" là câu lịch sự vì nó tỏ vẻ nhã nhặn, dễ nghe.

Câu "Đừng có mà nói như thế!" là câu thiếu lịch sự vì nghe như lời nạt nộ, lời mệnh lệnh.

d) Câu "Bác mở giúp cháu cái cửa này với!" là câu lịch sự vì nó thể hiện sự xưng hô đúng mực, thể hiện thái độ lễ phép.

Câu "Mở hộ cháu cái cửa!" là câu thiếu lịch sự vì nó như một lời ra lệnh, nói cộc lốc, thiếu từ xưng hô.

4. Đặt câu khiến phù hợp với các tình huống sau:

a) Em muốn xin tiền bố mẹ mua cuốn sổ ghi chép.

Câu cần đặt: - Thưa mẹ, mẹ cho con năm ngàn để con mua một cuốn sổ ghi chép cần cho học tập.

b) Em đi học về, nhà chưa có ai về, em muốn ngồi nhờ nhà hàng xóm.

Câu cần đặt: - Thưa bác Hai, bác cho cháu ngồi nhờ bên nhà bác một lát để chờ cha mẹ cháu về.