Soạn bài: Bài 30 - Bố của Xi-mông (Trích)
I. ĐÔI NÉT VỀ TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
- Guy đơ Mô-pa-xăng (Guy de Maupassant) (1850 - 1893) là nhà văn hiện thực Pháp. Gia đình ông thuộc dòng dõi quý tộc đã sa sút. Ông nhập ngũ khi chiến tranh Pháp - Phổ (1870) bùng nổ. Chiến tranh kết thúc, vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông lên Pa-ri kiếm sông, làm việc ở các bộ Hải quân và Giáo dục. Truyện Viên mỡ bò (1880) nổi tiếng, là tác phẩm đầu tay của ông. Tiếp đó, từ năm 1881 đến 1890 ông sáng tác trên 300 truyện ngắn, sáu tiểu thuyết và một số tác phẩm thuộc những thể loại khác. Guy đơ Mô-pa-xăng nổi tiếng với các tiểu thuyết Một cuộc đời (1883), Ông bạn đẹp (1885). Nổi tiếng hơn cả là truyện ngắn. Ngoài Bố của Xi-mông còn Mụ Xô-va, Lão Mi-lông, Món gia tài, Bà Écmê.
Ông mất năm 1893 vì bệnh thần kinh.
- Tóm tắt truyện ngắn “Bố của Xi-mông”
Chị Blăng-sốt bị một người đàn ông lừa dối, sinh ra Xi-mông. Ngay từ lần đầu tiên đến trường, Xi-mông bị đám bạn học trò độc ác chế giễu là không có bố. Bị chế giễu, đánh đập, em đã ném đá vào bọn chúng rồi bỏ ra bờ sông. Em đã có ý định tìm đến cái chết. Ngắm đàn cá lội, rồi em bắt con nhái chơi nhưng ý định tự tử cứ lởn vởn theo em. Lúc em đang khóc thì chú Phi-lip gặp em. Chú đưa em về nhà và trả cho mẹ em. Hiểu nỗi đau khổ của em, chú Phi-lip đã nhận lời là bô' Xi-mông. Nhưng khi biết chú Phi-lip không phải là bô' đẻ ra mình vì Phi-lip không phải là chồng của mẹ em thì Xi-mông tìm gặp chú Phi-lip ở lò rèn và nêu thắc mắc. Sau những lời nói của các bác thợ rèn, chú Phi-lip tìm đến gặp chị Blăng-sốt, mẹ của Xi-mông cầu hôn với chị. Thế là Xi-mông báo với các bạn biết mình có bô' hẳn hoi tên là Phi-lip Rê-mi.
II. GỢI Ý ĐỌC HIỂU
1. Xác định từng phần
Bài trích giảng có thể chia làm bốn phần:
- Phần 1: Từ “Trời rất ẩm...” đến “em chỉ khóc mà thôi”.
- Phần 2: Từ “Bỗng nhiên” đến “một ông bố”.
- Phần 3: Từ “Họ lên đường...” đến “rút lui rất nhanh”.
- Phần 4: Từ “Ngay hôm sau...” đến “em về nhà”.
2. Nỗi đau của Xi - mông
Mới “độ bảy tám tuổi”, “hơi xanh xao, rất sạch sẽ”, “vẻ nhút nhát, gần như vụng dại”. Ngoại hình ít nhiều thể hiện hoàn cảnh đau đớn của Xi-mông. Em bị mang tiếng là đứa trẻ không cha và thường bị bạn bè trêu chọc.
Nỗi đau đứn thể hiện qua ý nghĩ và hành động của em. Bị chế giễu, bị đánh đập, em bỏ ra bờ sông, định nhảy xuống sông cho chết đuối vì không có bố. May mà trời nắng dễ chịu, ánh nắng êm đềm, mặt cỏ, chú nhái con đã khiến Xi-mông nghĩ đến một thứ đồ chơi, nghĩ đến nhà, nghĩ đến mẹ.
Ngoài ra, nỗi đau đớn còn biểu lộ ở những giọt nước mắt của em. Nhiều lần em đã khóc: “cảm giác uể oải thường theo sau khi em khóc”, “thấy buồn hết sức em lại khóc, người em rung lên”, “mắt đẫm lệ, giọng đầy nước mắt...”
Sau cùng là cách nói năng của em cũng thể hiện nỗi đau đớn: phần lớn em nói không nên lời, bị ngắt quãng {chúng nó đánh cháu... vì... cháu... không có bố... không có bố...)
3. Chị Blăng-sốt - hình ảnh người phụ nữ nhẹ dạ nhưng căn bản chị là người tốt
Lúc đầu, trước việc Xi-mông không có bố lại thêm ý nghĩ của chú Phi-lip: “một tuổi xuân đã lầm lỡ rất có thể lầm lần nữá” làm người đọc có thể băn khoăn ít nhiều nghi ngờ phẩm cách của chị Blãng-sốt. Nhưng sau đó vừa “đến trước một ngôi nhà nhỏ quét vôi trắng hết sức sạch sẽ”, nhìn thấy chị, người thợ Phi-lip bỗng tắt nụ cười, vì bác hiểu ngay là không bỡn cợt được nữa với cô gái cao lớn, xanh xao, đứng nghiêm nghị trước cửa nhà mình như muốn cấm đàn ông bước lên thềm ngôi nhà nơi mà cô đã bị một kẻ khác lừa dối.Người đọc đã băn khoăn. Thêm các chi tiết “hai má thiếu phụ đỏ bừng”, “nước mắt lã chã tuôn rơi”, “chị Blăng-sốt lặng ngắt và quằn quại vì hổ thẹn” người đọc đã hiểu ra về chị. Đây là một người phụ nữ có tư cách không phải hạng sống buông tuồng. Phản ứng quyết liệt với cánh đàn ông sau khi đã bị lừa dối. Sự hổ thẹn nữa, biểu lộ là trong tâm hồn chị vẫn còn đạo đức và lương tâm ngự trị.
4. Diễn biến tâm trạng của Phi-lip
Là người nhân hậu, vị tha nên gặp Xi-mông đang khóc, Phi-lip liền đến hỏi han. Biết được nỗi đau của em, chú đã động viên: “Người ta sẽ cho cháu... một ông bố.”
Đưa Xi-mông về nhà, chú nhận ra ngay lai lịch cậu bé. Đây là con chị Blăng-sốt, người phụ nữ đã một lần lầm lỡ. Chú chợt nảy ra ý nghĩ không được trong sáng: “một tưổi xuân đã lầm lã rất có thể lỡ lầm lần nữa”. Nghĩa là chú định mượn tình thế này làm quen với chị để lợi dụng. Nhưng đến khi nhìn thấy chị, Phi-lip biết ngay là mình đã sai lầm “hiểu ngay là không bỡn cợt được nữa với cô gái cao lớn, xanh xao, đứng nghiêm nghị trước cửa nhà mình.” Tưởng như bị bắt gặp quả tang hành động sai trái, chú tỏ ra ngượng nghịu bỏ mũ cầm tay, ấp úng nói chú đã nhận làm bô' Xi-mông. Chú làm việc này phát xuất từ lòng nhân hậu, thương Xi-mông ban đầu xem đó như một chuyện đùa. Chú không ngờ mình đã cho Xi-mông lòng tin vững chắc. Cuối cùng đó không phải chuyện đùa mà là chuyện thật. Chú đã bắt gặp hạnh phúc gia đình.
Tuy có lúc ý nghĩ thoáng qua không tốt nhưng căn bản, chú Phi-lip là người nhân hậu, chân tình, vô tư, hào hiệp nên cùng với các bác thợ rèn khác, chú đã được nhà văn miêu tả như những vị hiền thần, phúc thần đã giải thoát cho Xi-mông khỏi nỗi đau khổ của em và mang lại cho em hạnh phúc.
Ghi nhớ:Mô-pa-xăng đã thể hiện sắc nét diễn biến tâm trạng của ba nhân vật Xi-mông, Blăng-sốt, Phi-líp trong đoạn trích truyện Bố của Xi-mông, qua đó nhắn nhủ chúng ta lòng thương yêu bè bạn và mở rộng ra là lòng thương yêu con người.