Soạn bài: Bài 2 - Thánh Gióng

I. ĐỌC - HIỂU BÀI VĂN

1. Những nhân vật trong truyện Thánh Gióng?

- Truyện Thánh Gióng có nhiều nhân vật: hai vợ chồng ông lão, Thánh

Gióng, giặc Ân, nhà vua, sứ giả, thợ rèn, bà con hàng xóm.

Trong số các nhân vật đó thì Thánh Gióng là nhân vật chính.

- Nhân vật chính Thánh Gióng được xây dựng bằng rất nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo và giàu ý nghĩa như:

• Bà mẹ Thánh Gióng do đặt chần lên ướm thử một vết chân to lạ thường mà đã thụ thai và mãi mười hai tháng sau mới sinh ra Thánh Gióng. (Người bình thường chỉ mang thai khoảng chín tháng mười ngày).

• Thánh Gióng được sinh ra nhưng khi ba tuổi vẫn không biết nói, cười, đi, chỉ biết nằm yên một chỗ.

• Khi nghe tiếng sứ giả rao tìm người tài giỏi, chú bé bỗng bật lên tiếng nói, nhờ mẹ gọi sứ giả vào và nhờ sứ giả tâu vua sắm cho mình ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để lên đường đánh giặc.

• Sau khi gặp sứ giả, dân làng đã cùng gom góp gạo nuôi chú bé. Chú bé lớn nhanh như thổi, ăn mấy cũng không no, áo mặc rất mau chật.

• Khi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt được đưa tới, chú bé vươn vai đứng dậy thành một tráng sĩ cao lớn, oai phong.

• Tráng sĩ mặc áo giáp, cầm roi nhảy lên mình ngựa. Ngựa phun ra lửa và phi thẳng đến nơi có giặc.

• Tráng sĩ đánh giặc tơi bời. Roi sắt gẫy, tráng sĩ nhổ tre quật vào bọn chúng. Giặc tan, đem lại thanh bình cho đất nước, tráng sĩ phi ngựa lên núi, cởi giáp sắt bỏ lại rồi người và ngựa từ từ bay lên trời.

2. Ý nghĩa của các chi tiết sau:

a) Tiếng nói đầu tiên của chú bé lên ba là tiếng nói đòi đánh giặc.

Chi tiết này chứng tỏ rằng toàn thể nhân dân ta từ già đến trẻ luôn có lòng yêu nước và ý chí bảo vệ đất nước, quyết tâm đánh tan mọi kẻ thù xâm lược.

b) Gióng đòi ngựa ngắt, roi sắt, giáp sắt để đánh giặc.

Chi tiết này chứng tỏ thời vua Hùng, nhân dân ta đã biết rèn sắt làm vũ khí giết giặc.

Đồng thời, chi tiết này còn phản ánh được ước vọng của nhân dân ta là có được những thứ vũ khí thần kì, có thể đánh giặc đạt kết quả tốt nhất.

c) Bà con làng xóm vui lòng góp gạo nuôi cậu bé.

Chi tiết này chứng tỏ toàn dân đoàn kết, cùng góp công, góp của nuôi quân đánh giặc.

d) Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ.

Chi tiết này chứng tỏ rằng, khi đất nước bình yên thì nhân dân ta sống giản dị, hiền lành, cần cù lao động, lo toan cuộc sống. Nhưng khi có giặc xâm lăng kéo tới thì lòng yêu nước thầm kín trong nhân dân bỗng trỗi dậy như bão nổi, nước dâng và tràn lên nhấn chìm bè lũ cướp nước và bán nước để giữ vững non sông gấm vóc.

đ) Gậy sắt gẫy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc.

Chi tiết này chứng tỏ nhân dân ta đã biết dùng nhiều thứ vũ khí để đánh giặc, có những thứ vũ khí thần kì như ngựa sắt phun lửa nhưng cũng có vũ khí thô sơ như gậy tre, gậy tầm vông.

e) Gióng đánh giặc xong, cởi áp giáp sắt và bay thẳng về trời.

Chi tiết này chứng tỏ người anh hùng vì dân vì nước mà ra sức đánh đuổi quần thù. Sau khi hoàn thành công việc chiến đấu lại lặng lẽ lui đi không cần đến sự thưởng công hoặc tri ân của mọi người.

Hình ảnh Thánh Gióng bay về trời còn nói lên sự đề cao, sự quý trọng của nhân dân đối với Thánh Gióng. Người anh hùng có công lớn đối với đất nước đáng được về ở cõi Trời như một vị thánh đáng kính, đáng tôn vinh.

3. Ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng:

Hình tượng Thánh Gióng tiêu biểu cho lòng yêu nước và tinh thần kiên cường, dũng cảm chống xâm lăng, tiêu biểu cho sức mạnh phi thường và ý chí quyết thắng của nhân dân Việt Nam ta.

4. Truyện Thánh Gióng có liên quan đến sự thật lịch sử:

Trong thực tế, đất nước ta luôn bị bọn giặc xâm lăng phương Bắc kéo tới đe dọa và đánh chiếm, có khi chúng đặt nền đô hộ, thống trị dân ta hàng ngàn năm. Nhân dân ta luôn luôn phải đứng lên chiến đấu chống lại bọn chúng để giữ gìn đất nước và nền độc lập và đã nhiều lần chiến thắng kẻ thù. Trong những cuộc chiến đấu như thế thường xuất hiện những người anh hùng thật giỏi giang, nhưng bên cạnh anh hùng là toàn dân đoàn kết cùng góp của, góp người đánh giặc.

Chú ý:

Hình tượng Thánh Gióng với nhiều màu sắc thần kì là biểu tượng rực rỡ của ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước, đồng thời là sự thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân ta ngay từ buổi đầu lịch sử về người anh hùng cứu nước chống ngoại xâm.

II. LUYỆN TẬP

Các em tự tìm ra hình ảnh đẹp nhất về người anh hùng Thánh Gióng. (Ví dụ như hình ảnh Thánh Gióng nhảy lên ngựa sắt, ngựa phun ra lửa và xông vào quân thù, roi gẫy, Thánh Gióng lại nhổ tre làm vũ khí quật cho quân thù tan tác, hoặc hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa bay vút lên trời...).

Hội thi thể thao trong nhà trường phổ thông mang tên Hội khỏe Phù Đổng là muốn tất cả các em tham gia hội khỏe tiếp thu được truyền thống cha ông, ra sức luyện tập và thi tài để có sức mạnh như Thánh Gióng, có tinh thần chiến đấu kiên cường như Thánh Gióng, sẵn sàng lao động và chiến đấu để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chú thích:

- Tục truyền: người đời truyền kể lại.

- Phúc đức: tốt bụng, giàu lòng thương người, sống hiền lành, có đức độ.

- Khôi ngô: đẹp đẽ, thông minh, lanh lợi.